Publicaties

In een nieuwe mededeling ‘Rule 9.2’ aan het Comité van Ministers van de Raad van Europa (alleen in de officiële taal beschikbaar: Frans) stellen het Federaal Instituut voor de bescherming en bevordering van de Rechten van de Mens (FIRM), Unia en de CTRG vast dat bij de uitvoering van de arresten van de “groep L.B. tegen België” nog steeds geen vooruitgang is geboekt. De “groep L.B. tegen België” betreft de aanwezigheid van geïnterneerden in de penitentiaire inrichtingen zonder dat hun toereikende zorg wordt verstrekt. De mededeling wijst onder meer op het steeds stijgende aantal geïnterneerden in de penitentiaire inrichtingen, de ontoereikende zorg, ook in de afdelingen tot bescherming van de maatschappij, de twijfels over de kwaliteit van het forensisch psychiatrisch deskundigenonderzoek, het gebrek aan uitstroommogelijkheden en de onvolkomenheden op het vlak van het preventief en compensatoir rechtsmiddel. Het FIRM, Unia en de CTRG dringen er opnieuw op aan dat het Comité van Ministers een interimresolutie aanneemt om België met meer kracht ertoe aan te zetten doeltreffender maatregelen te nemen.

In een nieuwe mededeling ‘Rule 9.2’ aan het Comité van Ministers van de Raad van Europa (officiële taal: Frans) beklemtonen de CTRG en het Federaal Instituut voor de bescherming en bevordering van de Rechten van de Mens (FIRM) dat het nieuwe actieplan van België andermaal niet volstaat om uitvoering te geven aan het arrest Vasilescu. In dat arrest van 25 november 2014 beval het Europees Hof voor de Rechten van de Mens België aan algemene maatregelen te nemen zodat toereikende detentieomstandigheden gewaarborgd zijn en gedetineerde personen over een effectief rechtsmiddel beschikken wanneer die detentieomstandigheden tekortschieten. De CTRG en het FIRM stellen vast dat het actieplan zich opnieuw vooral beperkt tot een uitbreiding van de gevangeniscapaciteit en de renovatie van bestaande gevangenissen, zonder werkelijke maatregelen om het toenemende beroep op detentie te beperken en het structurele probleem van overbevolking duurzaam aan te pakken. Evenmin wordt een overtuigende verantwoording gegeven voor de afwezigheid van enige vooruitgang bij het uitwerken van een effectief rechtsmiddel, waarop het Comité van Ministers al in zijn interimresolutie van 10 juni 2022 had aangedrongen.

Dit advies over de overbrenging van gedetineerden uit zijn bezorgdheid over een recente ministeriële richtlijn en de interpretatie van artikel 33 van de wet op de voorlopige hechtenis. Deze richtlijn schrijft voor dat handboeien moeten worden gebruikt tijdens het transport van gedetineerden, zelfs nadat zij bij vonnis zijn vrijgesproken. Dit lijkt echter in strijd te zijn met de wet, die het gebruik van dwangmiddelen verbiedt zodra de vrijlating is uitgesproken.

Met genoegen kondigen wij de publicatie aan van ons jaarverslag 2023. In dit verslag worden belangrijke kwesties belicht met betrekking tot het toezicht op detentie, waaronder de toepassing van de minimale dienstverlening tijdens stakingen. Deze minimale dienstverlening, ingevoerd door de wet van 23 maart 2019, is bedoeld om de continuïteit van essentiële diensten te waarborgen. Toch blijven er uitdagingen bestaan wat betreft de doeltreffendheid ervan en de gevolgen voor de detentieomstandigheden. Daarnaast gaat het verslag in op de gevolgen van stakingen, de overbevolking in gevangenissen en het beklagrecht. Het bevat ook verschillende aanbevelingen om de situatie in onze penitentiaire inrichtingen te verbeteren.

De Centrale Toezichtsraad voor het Gevangeniswezen (CTRG) en het Federaal Instituut voor de bescherming en bevordering van de Rechten van de Mens (FIRM) maakten als nationale mensenrechteninstelling aan het Comité van Ministers van de Raad van Europa een mededeling over (‘Rule 9.2 submission’) over de uitvoering van het arrest van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in de zaak Horion. In dat arrest oordeelde het Europees Hof dat het gebrek aan enig vooruitzicht op invrijheidstelling – door de onmogelijkheid om als veroordeelde, die niet geïnterneerd is en al zeer langdurig in detentie verblijft, in een forensische psychiatrische eenheid te worden geplaatst – strijdig is met artikel 3 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens. In hun mededeling onderstrepen de CTRG en het FIRM dat het actieplan dat de Belgische Staat aan het Comité van Ministers voorlegde, geen toereikend antwoord biedt op deze problematiek en dat de oplossing moet worden gezocht in een uitbreiding van de bevoegdheid van de strafuitvoeringsrechtbank.

De CTRG heeft een advies uitgebracht over het stemrecht van gedetineerden in België. Met de geplande verkiezingen in juni en oktober is het tijd om de obstakels die hun fundamenteel recht om deel te nemen aan de democratie belemmeren, nauwlettend te onderzoeken. Ondanks wetswijzigingen blijft het stemrecht van gedetineerden zelden gebruikt, voornamelijk als gevolg van gebrek aan informatie, administratieve en sociale moeilijkheden bij het opstellen van volmachten, en beperkingen met betrekking tot domiciliëring en oproepingen.

De overbevolkingscijfers breken alle records. Op 5 maart 2024, toen eindelijk de eerste "maatregelen voor snel effect tegen overbevolking" werden aangekondigd, telde het land 12.379 gedetineerden voor 10.736 beschikbare plaatsen. Deze eerste analyse benadrukt het feit dat de aangekondigde maatregelen ontoereikend zijn om het probleem van de overbevolking het hoofd te bieden.

Op 24 november 2023 organiseerde de Centrale toezichtsraad voor het gevangeniswezen (CTRG) een colloquium over de gevangenisoverbevolking. Het colloquium, "overbevolking: hebben we de sleutels nog in handen?", bracht vooraanstaande deskundigen samen om te debatteren over gevangenisoverbevolking en mogelijke oplossingen voor deze groeiende uitdaging voor het gevangeniswezen en de gedetineerde personen. De publicatie van een verzamelwerk over en de video-opname van dit colloquium bieden een mogelijkheid om te reflecteren over mogelijke oplossingen en om een nieuw penitentiair paradigma te ontwikkelen. Bekijk de video-opname hier: https://youtu.be/sndAMo7SEnQ