Publicaties

Met genoegen kondigen wij de publicatie aan van ons jaarverslag 2023. In dit verslag worden belangrijke kwesties belicht met betrekking tot het toezicht op detentie, waaronder de toepassing van de minimale dienstverlening tijdens stakingen. Deze minimale dienstverlening, ingevoerd door de wet van 23 maart 2019, is bedoeld om de continuïteit van essentiële diensten te waarborgen. Toch blijven er uitdagingen bestaan wat betreft de doeltreffendheid ervan en de gevolgen voor de detentieomstandigheden. Daarnaast gaat het verslag in op de gevolgen van stakingen, de overbevolking in gevangenissen en het beklagrecht. Het bevat ook verschillende aanbevelingen om de situatie in onze penitentiaire inrichtingen te verbeteren.

De Centrale Toezichtsraad voor het Gevangeniswezen (CTRG) en het Federaal Instituut voor de bescherming en bevordering van de Rechten van de Mens (FIRM) maakten als nationale mensenrechteninstelling aan het Comité van Ministers van de Raad van Europa een mededeling over (‘Rule 9.2 submission’) over de uitvoering van het arrest van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in de zaak Horion. In dat arrest oordeelde het Europees Hof dat het gebrek aan enig vooruitzicht op invrijheidstelling – door de onmogelijkheid om als veroordeelde, die niet geïnterneerd is en al zeer langdurig in detentie verblijft, in een forensische psychiatrische eenheid te worden geplaatst – strijdig is met artikel 3 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens. In hun mededeling onderstrepen de CTRG en het FIRM dat het actieplan dat de Belgische Staat aan het Comité van Ministers voorlegde, geen toereikend antwoord biedt op deze problematiek en dat de oplossing moet worden gezocht in een uitbreiding van de bevoegdheid van de strafuitvoeringsrechtbank.

De CTRG heeft een advies uitgebracht over het stemrecht van gedetineerden in België. Met de geplande verkiezingen in juni en oktober is het tijd om de obstakels die hun fundamenteel recht om deel te nemen aan de democratie belemmeren, nauwlettend te onderzoeken. Ondanks wetswijzigingen blijft het stemrecht van gedetineerden zelden gebruikt, voornamelijk als gevolg van gebrek aan informatie, administratieve en sociale moeilijkheden bij het opstellen van volmachten, en beperkingen met betrekking tot domiciliëring en oproepingen.

De overbevolkingscijfers breken alle records. Op 5 maart 2024, toen eindelijk de eerste "maatregelen voor snel effect tegen overbevolking" werden aangekondigd, telde het land 12.379 gedetineerden voor 10.736 beschikbare plaatsen. Deze eerste analyse benadrukt het feit dat de aangekondigde maatregelen ontoereikend zijn om het probleem van de overbevolking het hoofd te bieden.

Op 24 november 2023 organiseerde de Centrale toezichtsraad voor het gevangeniswezen (CTRG) een colloquium over de gevangenisoverbevolking. Het colloquium, "overbevolking: hebben we de sleutels nog in handen?", bracht vooraanstaande deskundigen samen om te debatteren over gevangenisoverbevolking en mogelijke oplossingen voor deze groeiende uitdaging voor het gevangeniswezen en de gedetineerde personen. De publicatie van een verzamelwerk over en de video-opname van dit colloquium bieden een mogelijkheid om te reflecteren over mogelijke oplossingen en om een nieuw penitentiair paradigma te ontwikkelen. Bekijk de video-opname hier: https://youtu.be/sndAMo7SEnQ

Het federaal parlement heeft een wet goedgekeurd die een preventiemechanisme opricht dat foltering moet voorkomen en zal waken over de manier waarop mensen die in België worden opgesloten behandeld worden. Het preventiemechanisme zal opgericht worden binnen het FIRM, in nauwe samenwerken met de CTRG, het Comité P en Myria.

In het kader van de aanstaande verkiezingen hebben we een memorandum opgesteld waarin we voorstellen en aanbevelingen formuleren om de leefomstandigheden van gedetineerden te verbeteren en de eerbiediging van hun rechten te garanderen. Dit memorandum is een onderdeel van ons streven naar een hervorming en voortdurende verbetering van ons penitentiair beleid en het gevangeniswezen. In het memorandum bespreken we onder andere problemen zoals overbevolking, minimale dienstverlening, het tekort aan gevangenispersoneel en de situatie van geïnterneerde personen in gevangenissen.

Op zondag 17 maart 2024 nemen enkele collega’s deel aan de 100-km run van Kom op Tegen Kanker. De opbrengst van het evenement gaat rechtstreeks naar kankeronderzoek. Dergelijk onderzoek is erg belangrijk indien u weet dat naar schatting 75 000 Belgen jaarlijks te horen krijgen dat ze kanker hebben; onder hen ook gedetineerden. Gedetineerden zijn personen in een bijzondere afhankelijkheidspositie die nauwelijks een stem krijgen in het debat. De CTRG wil met zijn deelname ook aandacht vragen voor de gezondheidszorg in de gevangenissen.